MZUNGUKO WA HEDHI

JINSI YA KUHESABU MZUNGUKO WAKO WA HEDHI NA JINSI YA KUJUA SIKU YAKO YA HATARI YA KUPATA MIMBA

Leo kutana na Dr.Matimbwa katika kukuletea kwa mara nyingine tena maana nilishawahi toa darsa kama hili hapo mwanzo ila kutokana na unyeti wa suala hili basi nitalirudia kwa namna nyingine ili liweze kufahamika vizur.
Tuanze na somo letu.........

Siku za hatari za mwanamke ni zipi?
Hizi ni siku ambazo mwanamke akishiriki ngono bila kutumia kinga anapata ujauzito bila wasiwasi wowote labda kama ana matatizo yanayomfanya asibebe mimba au mwanaume wake ana matatizo.

Utazijuaje siku hizo?
Kwanza kabisa ili ujue siku zako za hatari lazima ujue idadi ya siku za mzunguko wako. Kuna aina tatu za mzunguko.. mzunguko mrefu ambao unachukua siku 35, mzunguko mfupi unaochukua siku 25 na ule wa kawaida unaochukua siku 28 na ndio mzunguko ambao watu wengi wanao.

Unajuaje mzunguko wako?
Hesabu siku tangu siku ile ya kwanza uliyoona siku zako za hedhi mpaka siku moja kabla ya kuona siku zako za hedhi zinazofuata. Unashauriwa uchukue miezi mitatu mpaka sita ukihesabu ili ue na uhakika kwamba mzunguko wa tarehe zako haubadiliki, kama umeshahesabu siku za nyuma kabla ya kusoma makala hii ni vizuri pia. Mfano umeanza kuona siku zako tarehe moja mwezi wa nne alafu ziko zako zingine ukaziona tarehe 29 mwezi wa nne, chukua 29 toa 1 utapata 28.. maana yake wewe unamzunguko wa siku 28.

SIKU YA UZAZI
#Kiundani Siku za uzazi ni siku ambazo kuna uwezekano mkubwa wa kupata mimba, ni siku 4 kabla ya siku ya yai kutoka/kupevuka.
Kawaida yai hupevuka siku 14 kabla ya ya siku ya bleed.
Hii ni siku muhimu sana kwa wana ndoa kuijua. Siku hii yai huwa linakuwa limeshakomaa na tayari limeshatoka katika nyumba yake ya mayai (ovaries) na kuelekea katika mirija ya uzazi (fallopian tube) tayari kukutana na mbegu ya kiume. Na kumbuka mbegu za kiume huishi muda wa masaa angalau 72 kwa hiyo muda wowote ndani ya masaa 72 kabla ya yai kutoka katika ovaries mtu na mke anaweza kudungwa mimba. Mfano kama yai linatoka tarehe 13, basi ukifanya tendo la ndoa siku ya tarehe 13,12,11,10 zote unaweza pata mimba - kwa hiyo hizi huitwa siku za mimba (fertile days), tofautisha na siku za hatari ambazo ni kuanzia siku yai limetoka na siku kadhaa baada ya yai kutoka.

KWA NINI BAADHI YA WANANDOA HUCHELEWA KUTUNGA MIMBA?
Kupata mtoto ni majaliwa ya mwenyezi Mungu lakini inaweza pia sababishwa na baadhi ya mambo kama vile yalivyoorodheshwa hapa chini. Hizi ni baadhi ya sababu, ili upate uhakika unatakiwa uende hospitalini na upime.
👉🏿1- MAISHA MAFUPI YA YAI LA KIKE.
Yai likitoka katika nyumba ya mayai na kuelekea mirija ya uzazi hadi kizazi linaweza ishi masaa kuanzia12 hadi 24+. Mfano yai limotoka saa1 asubuhi na wewe ukakutana na mwenza wako saa5 usiku. Ikiwa yai lako linauhai wa masaa12 hilo yai mbegu za kiume zitalikuta limesha pooza. Lakini kama lina uhai wa masaa 20 basi kuna uwezekano mkubwa wa kutunga mimba.

Nini cha kufanya kama unahangaika kupata mimba hakikisha unazitumia vizuri siku za uzazi, ikiwezekana fanya tendo la ndoa kila siku za hatari.

👉🏿2- MBEGU ZA KIUME HAFIFU/DHAIFU/CHACHE.
Mbegu zinaweza kuwa hazina mikia na hazina nguvu na haziwezi kuogelea hadi kuliwahi yai. Mshindo mmoja unaweza kutoa mbegu karibia au zaidi ya milioni40. Mbegu hizo hushindana ili kuliwahi yai, ni ile mbegu bora tu ndio itafika mapema.Kama mbegu ni chache (chini ya milioni 10 kwa mshindo mmoja) basi uwezekano wa kuwa na mbegu bora nyingi unakuwa mdogo.

👉🏿3- VIZUIZI KAMA UVIMBEE KWENYE MIRIJA YA UZAZI

Uvimbe unazuia yai na mbegu za kiume kukutana kirahisi. Uvimbe unaweza jitokeza kwa sababu mbalimbali ikiwa ni pamoja na magonjwa na hali ya hewa au uvimbe tu usiojulikana kama endometriosis
👉🏿4- UCHACHU MKALI KWENYE UKE (ASIDI NYINGI)

uchachu mkubwa unaua mbegu nyingi za kiume, hivyo kupunguza idadi ya mbegu zenye uwezo wa kuliwahi yai.

👉🏿5- UCHAFU 

uchafu na ute mzito ndani ya kizazi huzifanya mbegu kushindwa kuogelea na kuwahi kurutubisha yai

👉🏿6- MALANGO WA UZAZI KUTOKUFUNGUKA (CERVIX) –

 Mlango kati ya uke na mji wa mimba usipofunguka na kuruhusu mbegu kupita inachangia pia kuchelewa kupata ujauzito.

👉🏿7- MVURUGIKO WA HOMONI.
Baadhi ya homoni kutofanya kazi vizuri. Homoni ndio zinaamrisha mwili kufanya kazi zote za uzazi tangu kuamrisha yai litoke, lipasuke na pia lijishikize kwenye mji wa uzazi. Pia homoni ndio zinachochea viamshi vya tendo la ndoa. Kama homoni zimevurugwa basi mambo yako yatavurugika.

DALILI ZA SIKU ZA UZAZI

👆🏿1- UTE UTE UKENI - Ukikaribia siku zako za uzazi yaani yai ndio linajiandaa kutoka katika mji wa mayai basi kunakuwa na mabadiliko ya ute ukeni, siku za mwanzo kunakuwa na ute mzito, siku ya uzazi (yai limetoka) kunakuwa na ute unaonasa kama utauvuta unavutika na siku zinazofuata baada ya yai kutoka ute unakuwepo lakini unakuwa mgumu kama mtindi.

👆🏿2- JOTO KUONGEZEKA- Joto la mwili linaweza ongezeka kuanzia siku kabla yai halijatoka na linakuwa juu zaidi siku yai limetoka. Kama unapima joto pima asubuhi kabla hujaamka kitandani.

👆🏿3- MLANGO WA UZAZI KUWA LAINI – Mlango wa uzazi upo kati ya nyumba ya uzazi na uke. Mlango huu kawaida huwa mgumu kama pua, lakini siku yai likitoka unakuwa mlaini kama shavu au lips na pia hupanuka kidogo na kusogea zaidi kwenye uke. Wakati huu pia mlango huu huwa ni rahisi kufunguka.

👆🏿4- HAMU YA TENDO LA NDOA KUONGEZEKA – Wanawake wengi katika siku hizi huwa wachangamfu sana kwa tendo la ndoa. Mwanaume inatakiwa uwe mwelewa pindi mwenzio anapokusogelea uchangamke mana ukizubaa unapoteza ramani ya uzazi.

👆🏿5- MAZIWA KUWA LAINI.

👆🏿6- UWEZO WA KUNUSA VITU VINGI HUONGEZEKA – Wanawake wengi huwa na uwezo mkubwa wa kunusa na kuelewa harufu za vitu vingi sana wakati wakiwa period.

👆🏿7- MAUMIVU UPANDE MMOJA WA KIUNO – wengine pia hupata maumivu upande mmoja wa tumbo la uzazi. Kama dalili hii itaambatana na dalili zingine hapo juu na pia inaangukia siku ambayo umeikadiria ndiyo ya uzazi basi una uhakika hiyo ni ndio siku yenyewe.

👆🏿8- Kuna dalili nyingine nyingi lakini si za jumla kwa watu wengi zinakuwa kwa watu wachache wachache kama kuumwa kichwa na kujisikia vibaya

JINSI YA KUHESABU SIKU ZA HATARI ZA KUSHIKA MIMBA

Naomba ieleweke kwamba wanawake wametofautiana kwa asilimia kubwa sana ktika mzunguko wao wa bleed hivyo kwa utangulizi tuu kuwa makini na jinsi unavyoanza bleed ili iweze kukusaidia katiaka kuhesabu kwako siku za hatari ..Na si kulinganisha siku ambayo labda ulianza sawa na rafiki yako....

1:16 days abnormal
2:18 days abnormal
3: 21 day cycle abnormal

4: 28 day cycle which is normal

5:30 days cycle which is normal

6: 32 days cycle which is normal

7: 33 , 35, 40 or more this is abnormal

Jinsi ya kuhesabu siku zako

mfano: umeanza kubleed leo tarehe 9 / 7/2017 kwa hiyo chukua daftari na andika na hesabu moja. hesabu kuanzia hapo mpaka utakapo fika 16 na ujua siku ya kumi na sita itaangukia tarehe ngapi? utakuja kuona siku ya 16 inaangukia tarehe 24/7/2017 hivyo hedhi nyingine itaanza 25/7/2017. hivyo hivyo utaanza kuhesabu kutoka tarehe 25/7/2017 mpaka kumi na sita na utakuja kungundua kuwa siku ya kumi na sita itakuwa ni tarehe 9/8/2017. hivyo inatakiwa uanze kubleed tarehe 10/8/2017. hivyo utakuwa unahesabu vivyo kila mwezi.

Hivyo basi wanawake wanaopata hedhi chini ya siku au siku 18 huwa wana matatizo hivyo wanatakiwa waende kumuona daktari kwani kitaalamu sio sahihi. hivyo ikitokea mke wako anableed kwa mzunguko wa siku 18 MPELEKE hospitali akapate ushari.

Angalizo: kuna wanawake wanaokuwa na mzunguko wa siku 24 au 26
[U]
WANAWAKE WANAOBLEED 28 DAYS HOW TO CALCULATE SAFE DATE AND SIKU ZA MIMBA KABLA YA SIKU YA HATARI

MFANO
UMEANZA KUPATA HEDHI TAHERE 9/7/2017 NA UNA MZUNGUKO WA SIKU 28

9, 10,11,12,13,14,15,16,17,18,19, 20,21,22,23,24,25,26,27,28,29, 30,31/JULY
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

1, 2, 3, 4, 5/AUGUST
24 25 26 27 28

HIVYO HEDHI NYINGINE ITAKUWA TAREHE 6/AUGUST 2017
RED MEANS SIKU ZA HATARI

HIVYO BASI SIKU SALAMA NI BAADA YA DAMU KUKATA UNAWEZA KUANZA KUMTUMIA MAMA LAKINI IKIFIKA SIKU YA KUMI NA TATU YAI KUWA LIKO YATARI NA HUANZA KUSHUKA. KIPINDI HIKI MAMA HUTOKWA NA UTE MZITO WA KUNATA AMBAO HUWA NI DAWA KWA AJILI YA KULINDA NA KUTENGENEZA MJI WA MIMBA KUWA TAYARI KUPOKEA MBEGU ZA KIUME KWA AJIRI YA URUTUBISHO .HIVYO MBEGU ZA BABA HUWEZA HUSAFIRI KWA URAHISI ZAIDI KATIKA MAJI MAJI HAYA.

WANAWAKE WENYE SIKU 30

KWA MFANO, AMEANZA TAREHE 9/7/2017

9,10.11.12.13,14,15,16,17,18,1 9,20,21,22,23,24,25,26,27,28,2 9,30,31/JULY
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 /AUGUST
24 25 26 27 28 29 30

HIVYO HEDHI NYINGINE ITAKUWA TAREHE 8/8/2017

ANGALIA TOFAUTI KATI YA MTU ANAYEBLEED KWA SIKU 28 NA 30. KIMSINGI, YAI HUCHUKUA SIKU KUMI NA NNE KUHARIBIKA BAADA YA KUKOSA KIRUTUBISHO. HIVYO HATA MWANAMKE AWE ANA MZUNGUKO WA 16,18,20,24,26,28.30.32.34 AU 40 AU ZAIDI. ITACHUKUA SIKU KUMI NA NNE ILI YAI LAKE LIWEKE KUHARIBIKA. NA SIKU YA KUMI NA TANO NDIO HUWA SIKU YA KWANZA KUANZA KUBLEED YAANI YAI LIMEKOSA KIRUTUBISHO.

VIVYO ANZA KUHESABU KUANZIA SIKU YA TAREHE 28 KURUDI NYUMA UTAKUTA KUWA SIKU YA KUMI NA NNE NI TAREHE 23. HIVYO SIKU YA HARATARI ITAKUWA TAREHE 22 LAKINI KWA KUWA YAI HUCHUKUA SAA 72 WAKATI LIKISUBIRI KIRUTUBISHO NDIO MAANA TUNAANZA NA SIKU YA 13 , 14, 15 TOKEA PALE ULIPOBLEED.

NA KWA MWANAMAMA ANAYECHUKUA SIKU 30 UKIHESABU KUANZIA 30 KURUDI NYUMA UTAGUNDUA KUWA SIKU YA 14 NI TAREHE 25/7

HIVYO SIKU YA HATARI NI TAREHE 24/7 NA KWA SABAU YAI HUKAA SIKU TATU HIVYO TAREHE 23,24, NA 25/7 /2017 AMBAZO NI SAWA NA SIKU YA 16, 17, NA 17 KATIKA KUHESABU CYCLE

YULE WA SIKU THELATHINI NA MBILI ITAKIWA SIKU YA HATARI NI YA 18 NA SIKU ZAKE TATU ZA HATARI NI 17, 18 NA 19 AMBAZO TAREHE 25,26,27/JULY KAMA SIKU ZAKE ZA HATARI......

TANBIHI:
Ninaposema:-

#Abnomal namaanisha si hali ya kawaida/Chini ya

#Normal namaanisha katika hali yake ya kawaida.

#More than Abnomal namaanisha ni zaidi ya hali yake ya kawaida.

#Bleed namaanisha ile siku ambayo damu za hedhi zinatoka.